Mbresa – bejoduka

Mbresa nga veprimtaria 45 vjeÃ§are nÃ« Universitetin e TiranÃ«s

Veprimtaria ime nÃ« Fakultetin e Shkencave tÃ« NatyrÃ«s (UT) pÃ«r mÃ« shumÃ« se katÃ«r dekada (Janar 1973- Tetor 2018) ka qenÃ« e larmishme nÃ« tÃ« tri komponentet mÃ« tÃ« rÃ«ndÃ«sishme tÃ« saj:

1)mÃ«simdhÃ«nie e disa disiplinave si: FizikÃ« e PÃ«rgjithÃ«shme, MekanikÃ« Teorike ose Analitike, MekanikÃ« e Sistemeve tÃ« Vazhduara (Kontinumi), FizikÃ« LlogaritÃ«se, etj.

2)KÃ«rkim shkencor nÃ« disa fusha si gjeoelektricitet, gjeomanjetizÃ«m, fluidodinamikÃ«, etj.

3)PÃ«rdorimi i metodave numerike, sistemeve tÃ« ndryshme kompjuterike, programimit nÃ« gjuhÃ« tÃ« ndryshme, web-teknologjive, nÃ« zgjidhjen dhe vizualizimin e problemeve dhe dukurive tÃ« ndryshme fizike.

Mendoj se tipike e kÃ«saj veprimtarie ka qenÃ« kÃ«mbÃ«ngulja dhe pasioni pÃ«r tÃ« zgjidhur problema tÃ« vÃ«shtira fizike ose matematike. GjatÃ« viteve tÃ« shkollimit dhe mÃ« pas, nuk mund tÃ« shkoja nÃ« mÃ«sim pa i zgjidhur tÃ« gjitha ushtrimet dhe problemat.

Pasionin pÃ«r MatematikÃ«n, LetÃ«rsinÃ«, Rusishten dhe Frengjishten ma kanÃ« ushqyer mÃ«suesit e gjimnazit “Asim Zeneli” (GjirokastÃ«r), pÃ«rkatÃ«sisht: S. Vardhami, poeti A. Shehu, M. Sinoimeri, P. Isufi. VeÃ§anÃ«risht pasionin pÃ«r fizikÃ«n, qÃ« pÃ«rcaktoi edhe orientimin tim nÃ« jetÃ«, e nxiti mÃ«suesi L. Ã‡ene. Ai mÃ« dha tÃ« zgjidhja disa problema fizike qÃ« ishin botuar nÃ« revistÃ«n “Matematika dhe Fizika nÃ« ShkollÃ«”. NÃ« numrin pasardhÃ«s do botoheshin zgjidhjet mÃ« tÃ« mira qÃ« dÃ«rgonin nxÃ«nÃ«sit nÃ« redaksinÃ« e revistÃ«s. UnÃ« i postova zgjidhjet e problemave, por vetÃ«m kur fillova studimet nÃ« DegÃ«n e FizikÃ«s nÃ« TiranÃ«, mÃ«sova se zgjidhjet e mia ishin botuar dhe ishin pÃ«lqyer.

NÃ« periudhÃ«n e studimeve tÃ« mia universitare (1967-1972) dega e FizikÃ«s kishte dy katedra mÃ«simore:

1. “Katedra e FizikÃ«s sÃ« Specialitetit” me drejtues prof. Sotir Kuneshka, e cila mbulonte mÃ«simdhÃ«nien e fizikÃ«s nÃ« dy diploma: mÃ«suesi (studime 4 vjeÃ§are) dhe fizikan (studime 5 vjeÃ§are)

2. “Katedra e fizikÃ«s sÃ« pÃ«rgjithshme” e drejtuar nga prof. SkÃ«nder Koja, e cila mbulonte mÃ«simdhÃ«nien e fizikÃ«s nÃ« tÃ« gjitha degÃ«t e tjera tÃ« universitetit tÃ« TiranÃ«s ku pÃ«rfshiheshin edhe degÃ«t e inxhinjerisÃ« dhe mjekÃ«sisÃ«.

U emÃ«rova si asistent nÃ« KatedrÃ«n e fizikÃ«s sÃ« pÃ«rgjithshme nÃ« Janar 1973, pasi u diplomova si fizikan me rezultate tÃ« larta sidomos nÃ« disiplinat e matematikÃ«s. NÃ« muajt e parÃ« tÃ« punÃ«s, na ngarkuan me pak orÃ« laboratoresh. UnÃ« e shfrytÃ«zova kÃ«tÃ« periudhÃ« pÃ«r tÃ« dhÃ«nÃ« provimin pasuniversitar “GjuhÃ« Frenge” meqÃ«nÃ«se nÃ« atÃ« periudhÃ« lexoja libra rusisht dhe frÃ«ngjisht. U nxitova nÃ« dhÃ«nien e provimit sepse nÃ« atÃ« kohÃ« dhe mÃ« pas vijuan tÃ« jepeshin bursa studimesh pasuniversitare nÃ« FrancÃ«. UnÃ« Ã«ndÃ«rroja shumÃ« pÃ«r to, por kjo Ã«ndÃ«rr nuk mu realizua.

Tre vjet mÃ« pas u emÃ«rova pedagog nÃ« po kÃ«tÃ« katedÃ«r. GjatÃ« kÃ«tyre viteve kam dhÃ«nÃ« ushtrime tÃ« fizikÃ«s sÃ« pÃ«rgjithÃ«shme nÃ« degÃ« tÃ« ndryshme tÃ« fakulteteve tÃ« InxhinjerisÃ« deri sa pÃ«rfundova me ngarkesÃ« tÃ« plotÃ« nÃ« fakultetin e Gjeologji-Miniera, ku pata nÃ« fokus shumÃ« vite degÃ«n e gjeofizikÃ«s. Kjo degÃ« kishte njÃ« program tÃ« lÃ«ndÃ«s sÃ« fizikÃ«s shumÃ« tÃ« gjerÃ« nÃ« krahasim me tÃ« gjitha degÃ«t e tjera. Duke u mbÃ«shtetur nÃ« disa tekste ruse tÃ« kohÃ«s, hartova njÃ« cikÃ«l leksionesh tÃ« shkruara dhe mund tÃ« kem zgjidhur me qindra ushtrime me nivel tÃ« lartÃ« sepse nuk mund tÃ« dilja para atyre studentÃ«ve tÃ« paktÃ« nÃ« numÃ«r, por shumÃ« tÃ« aftÃ« si N. Likaj, A. Shtuka, R. Siliqi, A. Bitri, etj.

PÃ«rveÃ§ disa provimeve tÃ« kualifikimit, katedra pati edhe njÃ« aktivitet qÃ« pÃ«rshtatej me natyrÃ«n time. Prof. Koja shtronte periodikisht problema tÃ« njÃ« niveli tÃ« lartÃ« vÃ«shtirÃ«sie prej njÃ« fizikani tÃ« madh rus (nÃ« atÃ« kohÃ« mbizotÃ«ronte literatura ruse) dhe ne i zgjidhnim dhe i debatonim nÃ« seancÃ«n pasardhÃ«se.

VeprimtarinÃ« krijuese e kam nisur qysh mÃ« 1978, me njÃ« botim tÃ« parÃ« mbi “RezenoncÃ«n parametrike” nÃ« revistÃ«n “Matematika dhe Fizika nÃ« shkollÃ«”.

NjÃ« vit mÃ« vonÃ«, njÃ« nga gjeofizikanÃ«t mÃ« tÃ« njohur shqiptar prof. A. FrashÃ«ri, mÃ« pozoi problemin, qÃ« u bÃ« edhe objekt i disertacionit tim pÃ«r gradÃ«n shkencore “Kandidat i Shkencave” (1982): nga matjet elektrometrike mbi shtratime nafte dhe gazi, konstatohej njÃ« anomali e potencialit tÃ« fushÃ«s elektrike natyrore. NÃ« disa artikuj anglisht, thuhej shumÃ« pak mbi origjinÃ«n e mundÃ«shme tÃ« kÃ«saj anomalie, qÃ« ishte ndryshimi i oxidoreduktueshmÃ«risÃ« si pasojÃ« e migrimit tÃ« hidrokarbureve. Fillova tÃ« mÃ«soj nÃ« mÃ«nyrÃ« autodidakte edhe anglishten pÃ«r tÃ« kuptuar literaturÃ«n perÃ«ndimore. PÃ«r tÃ« shpjeguar dukurinÃ«, ndÃ«rtova njÃ« model, qÃ« e konsideronte mjedisin mbi dhe rreth shtratimit si njÃ« pilÃ« cilindrike ku potenciali ndryshon me hop nga brenda jashtÃ« cilindrit si pasojÃ« e ndryshimit me hop tÃ« oksidoreduktueshmÃ«risÃ« sÃ« shkÃ«mbinjve brenda dhe jashtÃ« cilindrit. Ky kÃ«rcim potenciali mbahet konstant me kohÃ«n si pasojÃ« e migrimit tÃ« vazhdueshÃ«m tÃ« hidrokarbureve. Rezultat e llogaritjeve numerike tÃ« modelit qÃ« u kryen me ndihmÃ«n e N. FrashÃ«ri, paraqitÃ«n njÃ« anomali shumÃ« tÃ« ngjashme me atÃ« qÃ« vrojtohej nÃ« terren. Rezultatet e modelit i botova nÃ« njÃ« artikull te revista Buletini i Shkencave tÃ« NatyrÃ«s: “NdÃ«rtimi i njÃ« modeli tÃ« fushÃ«s elektike dhe magnetike nÃ« mjedise qÃ« paraqesin veti tÃ« ndryshme oksido-reduktuese” (1983).

NÃ« vitet 1981-1986 u pÃ«rfshiva nÃ« botime tekstesh mÃ«simore, nÃ« pÃ«rdorimin e PC dhe programimin nÃ« Basic pÃ«r zgjidhje numerike tÃ« problemeve fizike.

Viti 1987 solli ndryshme nÃ« dy aspekte: nÃ« mÃ«simdhÃ«nie dhe nÃ« kualifikimin tim. NÃ« kÃ«tÃ« vit u riorganizua dega e fizikÃ«s nÃ« disa katedra, njera prej tyre ishte ajo e FizikÃ«s Teorike e drejtuar nga Prof. R. Meidani, antarÃ« tÃ« sÃ« cilÃ«s ishin dhe disa kolegÃ«ve qÃ« vinin nga studime pasuniversitare nÃ« FrancÃ«. Prof. Meidani mÃ« ftoi edhe mua nÃ« kÃ«tÃ« katedÃ«r duke mÃ« ngarkuar lÃ«ndÃ«n “Mekanika teorike”. KÃ«tÃ« lÃ«ndÃ« e jepte tradicionalisht Prof. Kuneshka dhe pas daljes sÃ« tij nÃ« pension e jepte Prof. K. Qendro, asistent i tÃ« cilit u bÃ«ra unÃ«. Pas dy vitesh, kur Prof. Qendro doli nÃ« pension, mu ngarkua mua detyra e rishikimit tÃ« programit, pasi deri atÃ«here programi mbÃ«shtetej kryesisht nÃ« tekste ruse tÃ« destinuara pÃ«r InxhinjerinÃ«. Hartova njÃ« program qÃ« mbÃ«shtetej nÃ« dy tekste tÃ« mirÃ«njohur pÃ«r FizikÃ«n, me autorÃ« Landau & Lifshic dhe Goldshtein. Hartova tekstin pÃ«rkatÃ«s, i cili ishte njÃ« pÃ«rshtatje e mbÃ«shtetur nÃ« tekstet e mÃ«sipÃ«rme dhe ndÃ«rkohÃ« hartova edhe njÃ« tekst ushtrimesh, pasi kisha zgjidhur me qindra ushtrime.

NÃ« vitin 1987, mu dha mundÃ«sia qÃ« tÃ« ndiqja workshopin njÃ« mujor “Geomagnetism and Aeronomy” nÃ« qendrÃ«n ndÃ«rkombÃ«tare tÃ« fizikÃ«s teorike (ICTP) nÃ« Trieste, Itali. Themeluesi i kÃ«saj qendre, pakistanezi Abdus Salam â€“ laurat i Ã§mimit Nobel, shprehu habi dhe kÃ«naqÃ«si nÃ« takimin me pjesmarrÃ«sit e kursit, kur u informua qÃ« pÃ«r herÃ« tÃ« parÃ« nÃ« workshop merrnin pjesÃ« dy persona (H. Sykja dhe unÃ«) nga ShqipÃ«ria. Pjesmarrja ime nÃ« kÃ«tÃ« kurs pÃ«rcaktoi edhe fushÃ«n kryesore tÃ« kÃ«rkimit tim tÃ« mÃ«vonshÃ«m. NÃ« atÃ« kohÃ« qendra ofronte jo vetÃ«m njÃ« bibliotekÃ« tÃ« pasur, por edhe fotokopje tÃ« pakufizuar. Kemi bÃ«rÃ« disa dengje tÃ« rÃ«nda me artikuj e libra tÃ« fotokopjuar, tÃ« cilat i nisÃ«m me maunet shqiptare nga porti i Triestes.

Ishte pÃ«rsÃ«ri Abdus Salam, i cili ftoi 8 pedagogÃ« tÃ« fizikÃ«s nÃ« qendrÃ«n e tij nÃ« vitet 90-91 nÃ« periudhÃ«n e pÃ«rmbysjes sÃ« regjimit komunist nÃ« ShqipÃ«ri. SÃ« bashku me kolegun tim Prof. Z. Mulaj kemi qÃ«ndruar nÃ« kÃ«tÃ« qendÃ«r duke shfrytÃ«zuar gjithÃ« facilitetet e saj dhe kÃ«tÃ« radhÃ« dengjet me fotokopje i kemi transportuar me tragetin qÃ« u kthyem. NÃ« ato ditÃ« qÃ« ne ktheheshim nÃ« ShqipÃ«ri mbrrinin me anije mijÃ«ra refugjatÃ« nÃ« Itali. Kur takonim ndonjÃ« prej tyre habiteshin se si ne ktheheshim nÃ« atÃ« situatÃ« tÃ« krijuar nÃ« ShqipÃ«ri.

Pas kthimit nga Trieste u angazhova nÃ« njÃ« kÃ«rkim tÃ« ri: ndÃ«rtimi i modelit tÃ« fushÃ«s gjeomanjetike nÃ« ShqipÃ«ri nÃ« epoka tÃ« ndryshme, qÃ« fillojnÃ« qysh nga viti 1943 me matjet e kryera nga njÃ« ekip gjerman, e vijojnÃ« me fushata matjesh 1960 (ekip gjerman e shqiptar) e 1989-1990 (ekip shqiptar nga ish ndÃ«rmarja gjeofizikeâ€“TiranÃ«). Me rezultatet e kÃ«tyre matjeve qÃ« mu vunÃ« nÃ« dispozicion nga gjeofizikani S. Bushati, ndÃ«rtova modelin, plotuam hartat dhe botuam artikullin e parÃ« (1991) jashtÃ« shtetit. MÃ« kujtohet se ne kÃ«te periudhÃ«, me lejen dhe makinÃ«n e fakultetit e transportova PC e zyrÃ«s nÃ« shtÃ«pi ku e lÃ«shoja programin tÃ« ekzekutohej edhe gjatÃ« natÃ«s pasi procesori ishte i ngadaltÃ«.

NÃ« vitin 1992, P. Bernardini nga universiteti i Lecces (Itali), qÃ« pa gjendjen nÃ« departamentin tonÃ«, u interesua shumÃ« pÃ«r tÃ« na ndihmuar. Ai gjeti njÃ« minikompjuter (workstation) qÃ« ishte nxjerrÃ« pÃ«r dhuratÃ« nga CERN ZvicÃ«r, e tÃ«rhoqi nÃ« Lecce dhe kualifikoi aty dy pedagogÃ« tÃ« rinj tÃ« katedrÃ«s pÃ«r pÃ«rdorimin e tij. E solli me makinÃ« dhe e instaloi nÃ« njÃ« nga laboratoret tanÃ« ku u instaluan edhe 2 terminale. Sistemi VAX VMS workstation lejonte pÃ«rdorim tÃ« njÃ«kohÃ«shÃ«m nga disa terminale (multiuser). PÃ«r shkak tÃ« largimit jashtÃ« vendit tÃ« tÃ« dy pedagogÃ«ve tÃ« kualifikuar, u detyrova ta mÃ«soj vetÃ« pÃ«rdorimin e kÃ«tij sistemi sipas manualeve. Sistemi kishte tÃ« instaluar jo vetÃ«m kompilatorÃ«t e gjuhÃ«ve Pascal, Basic, Fortran dhe C, por edhe njÃ« librari shumÃ« tÃ« pasur programesh pÃ«r llogaritje numerike tÃ« pÃ«rdorura nÃ« CERN. Instalova edhe disa terminale tÃ« tjera te ky workstation dhe krijuam tÃ« parin laborator tÃ« FizikÃ«s LlogaritÃ«se ku kishim edhe disa PC qÃ« u lidhÃ«n pÃ«r herÃ« tÃ« parÃ« njÃ« rrjet me laboratorin e informatikÃ«s dhe me internetin nÃ« vitin 1996. U ndryshua edhe emÃ«rtimi i katedrÃ«s nÃ« “Katedra e fizikÃ«s teorike dhe llogaritÃ«se” dhe unÃ« u caktova pÃ«rgjegjÃ«s. MÃ« vonÃ« kjo katedÃ«r u nda nÃ« dy seksione, nÃ« seksionin e fizikÃ«s teorike ku drejtonte Prof. H. Sykja dhe seksionin e fizikes llogaritÃ«se qÃ« e drejtoja unÃ« .

NÃ« vitin 1993 , nÃ« kuadrin e njÃ« projekti Tempus, pata rastin tÃ« qÃ«ndroj pÃ«r njÃ« muaj nÃ« Universitetin e Siegen-it (Gjermani), ku pata mundÃ«sinÃ« tÃ« mÃ«soj mÃ« mirÃ« pÃ«rdorimin e kapaciteteve tÃ« sistemeve workstation dhe programimin nÃ« gjuhÃ«n fortran. Aty pata rastin tÃ« takoj edhe njÃ« mÃ«sues tÃ« fizikÃ«s i cili kishte realizuar njÃ« paketÃ« programesh kompjuterike pÃ«r demonstrime dhe vizualizime tÃ« fizikÃ«s. Ai mÃ« fali njÃ« kopje tÃ« tyre, qÃ« u bÃ«nÃ« frymÃ«zim pÃ«r vizualizimet qÃ« unÃ« realizova mÃ« vonÃ«. NÃ« po atÃ« vit, unÃ« fitova njÃ« bursÃ« 6 mujore nga programi “Training and Research in Italian Laboratories” i ICTP Trieste, pÃ«r tÃ« kryer kÃ«rkim shkencor nÃ« Istituto Nazionale di Geofisicaâ€“Rome, ku unÃ« u atashova nÃ« njÃ«sinÃ« e Gjeomagnetizmit me drejtues A. Meloni dhe bashkÃ«puntor A. De Santis.

Duke shfrytÃ«zuar biblotekÃ«n e pasur, qÃ«ndrÃ«n llogaritÃ«se dhe ndihmÃ«n e kolegÃ«ve italianÃ«, pata disa arritje nÃ« fushÃ«n e gjeomagnetizmit. Arrita pÃ«rdorimin dhe modifikimin e njÃ« metode tÃ« re tÃ« modelimit tÃ« fushÃ«s gjeomanjetike e ashtuquajtur SCHA (Spherical Cap Harmonic Analyses) e krijuar nga kanadezi Hains dhe e pÃ«rmirÃ«suar nga De Santis. Kjo metodÃ« pÃ«rdor analizÃ«n nÃ« harmonika sferike me rend jo tÃ« plotÃ« mbi tÃ« dhÃ«nat e matjeve nÃ« njÃ« kÃ«sulÃ« sferike. Rezultatet ekÃ«tij kÃ«rkimi u publikuan nÃ« dy artikuj tÃ« revistÃ«s “Annali di Geofisica”.

UnÃ« pata gjithashtu shansin e madh tÃ« takoja nÃ« kÃ«tÃ« institut njÃ« nga fizikanÃ«t mÃ« tÃ« njohur tÃ« gjeomanjetizmit, britaniku Frank Lowes ish zv. president i shoqatÃ«s mbretÃ«rore tÃ« AstronomisÃ«. Ai njihet pÃ«r zbulimin e spektrit energjetik tÃ« harmonikave sferike qÃ« mban emrin e tij. Ai vizitoi institutin ING pÃ«r disa ditÃ« duke dhÃ«nÃ« leksione interesante. NÃ« ato ditÃ« unÃ« kisha dÃ«rguar njÃ« artikull nÃ« revistÃ«n “Annals of Geophysics”, por kolegÃ«t italianÃ« kishin njÃ« dyshim dhe hezitonin ta botonin, prandaj ia dhanÃ« Frank-ut qÃ« ta lexonte. Ai brenda ditÃ«s mÃ« tregoi gabimin, qÃ« solli nÃ« ndryshimin e krejt objektit tÃ« artikullit qÃ« u botua mÃ« 1993.

MÃ« vonÃ« i tregova Frank-ut disa llogaritje qÃ« atij iu dukÃ«n shumÃ« interesante dhe bazuar nÃ« to, ai shkroi artikullin e botuar mÃ« 1995 nÃ« njÃ« revistÃ« ndÃ«rkombÃ«tare me faktor tÃ« lartÃ« impakti. PÃ«r tÃ« nderuar mikpritÃ«sin tim, A. De Santis, kÃ«rkova qÃ« tÃ« shtohej emri i tij si bashkÃ«autor nÃ« kÃ«tÃ« artikull. ShumÃ« shpejt pasi doli artikulli i cili trajtonte njÃ« nga problemet me shumÃ« interes nÃ« GjeomagnetizÃ«m dhe qÃ« ishte cekur edhe nga matematikani i njohur G. Backus, artikulli ynÃ« u citua. Ndryshe nga Backus, ne arritÃ«m nÃ« pÃ«rfundimin qÃ« mund tÃ« pÃ«rcaktohej plotÃ«sisht fusha gjeomanjetike jashtÃ« burimeve tÃ« saj (rrymave elelektrike nÃ« bÃ«rthamÃ«n e TokÃ«s) nÃ«se njihet jo vetÃ«m moduli i saj nÃ« sferÃ«, por edhe 3 komponentet e saj vetÃ«m nÃ« pikat e njÃ« rrethi tÃ« madh tÃ« sferÃ«s. Artikulli mÃ« dha shumÃ« kredenciale nÃ« komunitetin e gjeomagnetistÃ«ve.

Shoqata IAGA (International Association of Geomagnetism and Aeronomy), mÃ« mbÃ«shteti financiarisht pjesÃ«marrjen nÃ« disa konferenca ndÃ«rkombÃ«tare (Upsala-Suedi 1998, Birmingam-Angli 2000, Touluse-FrancÃ« 2002, Sopeon-Hungari 2008).

MÃ« 1994, ING qÃ« tashmÃ« quhet INGV ( Istituto Nazionalie di Geofisica e Vulcanologia), nisi njÃ« projekt pÃ«r tÃ« krijuar pÃ«r herÃ« tÃ« parÃ«, rrjetin e stacioneve tÃ« pÃ«rsÃ«ritÃ«shme gjeomanjetikÃ« nÃ« territorin shqiptar (1994). U caktuan 12 pika me shpÃ«rndarje qÃ« mbulonin gjithÃ« territorin, por u shmang njÃ«ra pikÃ« (Berati) pasi nÃ« kÃ«tÃ« rajon kishte rÃ«nÃ« kolera.

Ekipi italian qÃ« kreu matjet (O. Batteli dhe M. Chiapini) erdhi me furgonin e tyre tÃ« paisur jo vetÃ«m me instrumentat matÃ«s tÃ« fushÃ«n vektoriale gjeomagnetike, por edhe me paisje ushqimore tÃ« paketuara pÃ«r tu pÃ«rdorur nÃ« terrene larg zonave tÃ« banuara sepse matja nÃ« Ã§do pikÃ« vijonte gati njÃ« ditÃ«. Ekipi shqiptar pÃ«rbÃ«hej nga Dr. S. Bushati qÃ« punonte nÃ« AkdeminÃ« e Shkencave dhe unÃ«, me nje automjet nga ish ndÃ«rmarrja gjeofiziko-gjeokimike e TiranÃ«s. Projekti pÃ«rfundoi me njÃ« model tÃ« fushÃ«s normale tÃ« asaj epoke nÃ« ShqipÃ«ri. Ekipet e ndryshme italiane i kanÃ« pÃ«rsÃ«ritur matjet periodikisht nÃ« Ã§do 5 vjet nÃ« po ato 11 pika.

NÃ« vitin 1995, nÃ« kuadrin e njÃ« projekti Tempus individual, kam qÃ«nÃ« pÃ«r 1 muaj nÃ« departamentin e fizikÃ«s tÃ« Universitetit tÃ« FerrarÃ«s (Itali), ku vendosÃ«m bashkÃ«punimin shumÃ«vjeÃ§ar me kolegun dhe mikun tim tÃ« ndjerÃ« C. Ferrario. Aty pÃ«rgatita kursin e mekanikÃ«s sÃ« kontinumit dhe hidrodinamikÃ«s, si dhe disa programe kompjuterike qÃ« i ekzekutova nÃ« qendrÃ«n llogaritÃ«se tÃ« univerisitetit tÃ« FerrarÃ«s.

NÃ« vitet 1996-1999 jam marÃ« kryesisht me botime. PÃ«rmirÃ«sova tekstin e MekanikÃ«s klasike dhe tekstin Fizika Llogarise, tÃ« cilÃ«t ishin kryesisht adaptime tÃ« disa teksteve perÃ«ndimorÃ«. Nga artikujt shkencorÃ« tÃ« botuar nÃ« kÃ«tÃ« periudhÃ«, do tÃ« veÃ§oja artikullin e botuar nÃ« revistÃ«n e mirÃ«njohur “Il nuovo Cimento” (1999), ku kam bÃ«rÃ« njÃ« pÃ«rpjekje pÃ«r tÃ« zgjidhur analitikish problemin e dinamos kinematike mbi gjenerimin e fushÃ«s gjeomanjetike nÃ« bÃ«rthamÃ«m e jashtme tÃ« TokÃ«s.

NÃ« vitin 2000 drejtova njÃ« projekt tÃ« financuar nga Ministria e Arsimit dhe ShkencÃ«s “PÃ«rdorimi i Teknologjive tÃ« reja tÃ« Informacionit nÃ« mÃ«simdhÃ«nien e FizikÃ«s”, ku u angazhuan disa pedagogÃ« dhe pÃ«rfundoi nÃ« pÃ«rgatitjen e njÃ« CD. Organizuam edhe njÃ« seminar me mÃ«sues tÃ« fizikÃ«s nga shkolla tÃ« mesme nga rrethe tÃ« ndryshme tÃ« vendit.

Me 2002 kam vizituar departamentin e fizikÃ«s tÃ« universitetit tÃ« Barit (Itali) ku njoha me pÃ«rdorimin e laboratorit didaktik dhe elektronik dixhital, si dhe departamentin e fizikÃ«s tÃ« Universitetit tÃ« Lecces. NÃ« po kÃ«tÃ« vit vizitova pÃ«rsÃ«ri fakultetin e FizikÃ«s tÃ« Universitetit tÃ« Siegen-it pÃ«r pÃ«rgatitjen e programit dhe tekstit tÃ« fizikÃ«s pÃ«r lÃ«ndÃ«n e fizikÃ«s nÃ« degÃ«n e InformatikÃ«s nÃ« TiranÃ«, modul qÃ« e kam dhÃ«nÃ« nga viti 2004 deri 2016. KÃ«to 3 universitete: Ferrara, Siegeni, Lecce u bÃ«nÃ« partnerÃ« tÃ« projektit mÃ« tÃ« madh qÃ« ka patur Departamenti Fizik`s, projekti europian JEP TEMPUS: “New curricula for graduate & postgraduate physics studies”, ku unÃ« kam qenÃ« koordinator dhe C. Ferrario ishte kontraktor. U kualifikuan rreth 15 pedagogÃ«, laborantÃ« e studentÃ« ekselentÃ« si dhe u blenÃ« dhe u instaluan: laboratori i elektronikÃ«s dixhitale, laboratori i mjedisit dhe laboratori me sensorÃ« dhe datalogger.

MÃ« 2004 ndoqa workshopin dy javor “Web Enabling Technologies & Strategies for Scientific e-Learning”, ICTP, Trieste (Itali), ku prezantova disa nga vizualizimet e pÃ«rgatitura nÃ« projektin e vitit 2000. Aty u njoha me shumÃ« variante tÃ« platformave mbi e-learning, siÃ§ ishte dhe ajo moodle, qÃ« shkarkohej falas nga interneti dhe instalohej nÃ« sisteme Linux.

PÃ«r tÃ« hedhur nÃ« internet rezultatet e projektit Tempus, dhe software moodle, nÃ«pÃ«rmjet njÃ« projekti universitar, krijuam faqen e parÃ« tÃ« fakultetit tÃ« shkencave tÃ« natyrÃ«s www.fshn.tirana.al qÃ« ruhej nÃ« njÃ« server privat, me ndihmÃ«n e A. AllkoÃ§it. Por kjo faqe funksionoi pak vite sepse administrata e universitetit e ndryshoi provajderin e Internetit dhe nuk na u mundÃ«sua krijimi i njÃ« web-serveri nÃ« fakultet.

Come determinare a prima vista che un uomo Ã¨ un buon amante? – Ti abbiamo chiesto durante un sondaggio. Dalle tue risposte c’era un vero ritratto dell’amante dell’eroe. Quindi, un buon amante preferisce il costume da jeans (Ã¨ stato dichiarato un po ‘piÃ¹ della metÃ dei lettori del cosmo). Ãˆ breve o trasporta un acquisto cialis online sicuro classica (30% per entrambe le opzioni), ma non una coda a bilanciere (solo l’1,4% dÃ la preferenza a uomini dai capelli lunghi brutali). Le braccia del nostro eroe alberi e non vanno al solarium – succede esclusivamente nella stagione (fino al 73,5%!).

I vetmi aktivitet joakademik ku kam marrÃ« pjesÃ«, ka qÃ«nÃ« greva e PedagogÃ«ve e vitit 2004, ku u ftova nga udhÃ«heqÃ«si i grevÃ«s njÃ« ish student ekselent nÃ« Gjeologji. UnÃ« pranova tÃ« isha nÃ« komitetin drejtues tÃ« grevÃ«s, pasi mora aprovimin e stafit tÃ« FSHN. Por nga gjithÃ« ato kÃ«rkesa mbi autonominÃ« e universitetit, greva pÃ«rfundoi nÃ« rritjen e pagave. Me qÃ«llimin pÃ«r tÃ« realizuar disa objektiva qÃ« do pÃ«rmirÃ«sonin FSHN, kandidova pa sukses nÃ« zgjedhjet pÃ«r dekan nÃ« vitin 2008, ku fitova pakicÃ«n e votave tÃ« stafit, ndonse fitova shumicÃ«n e votave tÃ« studentÃ«ve tÃ« fakultetit.

NÃ« vitet 2004-2010 kam fituar disa projekte mobilitetesh dypalÃ«she me ItalinÃ« (me INGV dhe me universitetin e FerrarÃ«s); tÃ« cilat sollÃ«n disa botime, nga tÃ« cilat veÃ§oj atÃ« tÃ« (2008) nÃ« revistÃ« me faktor impakti, me bashkautor C. Ferrarion dhe A. Passerini, nÃ« njÃ« fushÃ« tjetÃ«r (hidrodinamikÃ«) tÃ« kÃ«rkimeve tÃ« mia. NÃ« kuadÃ«r tÃ« kÃ«saj fushe, fitova mÃ« vonÃ« (2012, 2013) edhe dy projekte pÃ«r llogaritje numerike nÃ« High Performance Computing. I pari me HP Computing SEE (South East Europe), ku nÃ« saje tÃ« aksesit nÃ« Superkompjuterin Paradox (Serbi), ekzekutova programin e hartuar me ndihmÃ«n e E. Rexhepi nÃ« OpenFoam, pÃ«r llogaritje numerike tÃ« konveksionit termik nÃ« unaza cilindrike. I dyti me CERES European HP Computing ku shfrytÃ«zova aksesin disa mujor nÃ« superkompjuterin e Cineca-Itali, ku ekzekutova programin e pÃ«rgatitur tashmÃ« pÃ«r unazÃ«n sferike.

NÃ« vitet 2008-2010, kam filluar tÃ« shfrytÃ«zoj platformÃ«n Matlab, nÃ« veÃ§anti dy paketat e saj Neural Network dhe Wavelets. Arrita tÃ« pÃ«rfundoj me sukses dy punime qÃ« u botuan nÃ« revista tÃ« njohura me faktor impakti: (2008 dhe 2012). NÃ« tÃ« parin u zbatua kjo teknikÃ« pÃ«r parashikimin e evolucionit tÃ« fushÃ«s gjeomanjetike nÃ« sipÃ«rfaqen e planetit duke u bazuar nÃ« tÃ« dhÃ«nat e serive tÃ« gjata kohore tÃ« regjistruara nÃ« shumÃ« observatorÃ« gjeomanjetikÃ« nÃ« globin tonÃ«. NdÃ«rsa te i dyti u pÃ«rdor teknika e wavelets si dhe tÃ« dhÃ«nat e njÃ« modeli tÃ« njohur mbi evolucionin e fushÃ«s gjeomanjetike nÃ« Ã§do vend pÃ«r periudhÃ«n 1860-1990. Ne treguam njÃ« metodÃ« tÃ« re tÃ« detektimit tÃ« tÃ« ashtuquajtur “jerks” (njÃ« ndryshim me hop i variacionit shekullor, pra i derivatit tÃ« parÃ« kohor tÃ« fushÃ«s gjeomagnetike).

NÃ« vitin 2010 realizova si drejtues projektin: “Krijimi i laboratorÃ«ve virtualÃ« pÃ«r lÃ«ndÃ«t FizikÃ«, Kimi dhe Biologji nÃ« FSHN” i financuar nga AKTI (Agjensia KombÃ«tare e KÃ«rkimit dhe Inovacionit), ku paketa e laboratoreve virtuale u instalua nÃ« tÃ« parin server tÃ« fakultetin ku u rikrijua edhe njÃ« faqe e re web-i (me ndihmÃ«n e E. Nuri). Serveri shÃ«rbeu vetÃ«m pÃ«r dy vite, sepse faqja web e FSHN u rikonfigurua dhe serveri ynÃ« nuk pati mÃ« njÃ« adresÃ« IP reale qÃ« tÃ« shihet nga Interneti. Aktualisht ky server Ã«shtÃ« nÃ« departamentin e fizikÃ«s.

NÃ« vitin 2012, mirÃ«prita njÃ« vizitÃ« tÃ« shkurtÃ«r tÃ« F. Lowes, i cili prezantoi disa leksione pÃ«r studentÃ«t e departamentit tonÃ«. PÃ«rfunduam sÃ« bashku artikullin e dytÃ« teorik, qÃ« u botua nÃ« revistÃ« me faktor impakti tÃ« lartÃ«. Aty ne arritÃ«m tÃ« shprehim shtjellazi, koeficentÃ«t e Gausit (momentet multipolarÃ«) nÃ«pÃ«rmjet densitit tÃ« rrymave nÃ« bÃ«rthamÃ«n e lÃ«ngÃ«t tÃ« TokÃ«s.

NÃ« degÃ«n e FizikÃ«s kanÃ« qenÃ« tÃ« rrallÃ« studentÃ«t e ekselencÃ«s pas viteve 1998, kur kjo degÃ«, rezultoi si dega mÃ« pak e preferuar nga tÃ« gjitha degÃ«t e tjera tÃ« FSHN-sÃ«. NdÃ«rkohÃ« qÃ« studentÃ«t e diplomuar mÃ« parÃ« vazhduan doktoratura nÃ« perÃ«ndim dhe mbetÃ«n andej. Kam mbresa tÃ« thella pÃ«r studentÃ« tÃ« tillÃ« si L. Mersini. O. Ciftja, A. Gashi, E. Gjona, P. Hoxha, H. Kamberi, E. Kafexhiu etj.

Por do tÃ« ndalem nÃ« udhÃ«heqjen e viteve tÃ« fundit tÃ« K. Peqinit, meqÃ«nÃ«se ai zgjodhi tÃ« vijonte edhe doktoraturÃ«n kÃ«tu nÃ«n udhÃ«heqjen time. E udhÃ«hoqa atÃ« qysh nÃ« tezÃ«n e tij master shkencor nÃ« fizikÃ«. Teza e tij pati si objekt tÃ« ashtuquajturin model “domino” mbi ndryshimin stokastik tÃ« momentit dipolar tÃ« fushÃ«s gjeomanjetike. Pasi modifikova programin nÃ« fortran tÃ« llogaritjeve numerike tÃ« modelit, e pÃ«rshtata programin pÃ«r MatLab, qÃ« K. Peqini ta ekzekutonte nÃ« PC dhe nÃ« server. U kryen me dhjetra ekzekutime ku ndryshoheshin parametra tÃ« ndryshem deri sa u arrit nÃ« pÃ«rfundime tÃ« ndryshme nga autorÃ«t fillestarÃ« tÃ« modelit “domino”.

Rezultatet e punimit qÃ« zgjatÃ«n edhe pÃ«rtej masterit u publikuan nÃ« njÃ« artikull (2015), nÃ« revistÃ« me faktor tÃ« lartÃ« impakti. Aty provuam se modeli domino mund tÃ« pÃ«rdorej jo vetÃ«m pÃ«r modelimin e pÃ«rmbysjeve tÃ« fushÃ«s gjeomanjetike (ndryshimi i polaritetit veri-jug) por edhe pÃ«r modelimin e variacionit shekullor. MÃ« pas filloi edhe tezÃ«n e doktoraturÃ«s “Modele tÃ« variacioneve kohore dhe hapsinore tÃ« fushÃ«s gjeomanjetike”. U investova shumÃ« nÃ« udhÃ«heqjen e doktoratÃ«s sÃ« tij, duke bÃ«rÃ« programet e llogaritjeve numerike, duke i ekzekutuar ato dhe duke grafikuar e interpretuar rezultatet e madje duke shkruar disa artikuj. NjÃ« ndihmesÃ« pÃ«r suksesin e kÃ«saj doktorate ishte edhe projekti i mobiliteteve dypalÃ«she me AustrinÃ« (Seksioni GeomanjetizÃ«m i Institutit Meteorologjk dhe Gjeodinamik tÃ« VienÃ«s), nga ku pÃ«rftuam tÃ« dhÃ«nat pÃ«r territorin austriak si dhe tÃ« dhÃ«nat qÃ« na u vunÃ« nÃ« dispozicion nga INGV RomÃ«.

MÃ« 2016, sÃ« bashku me Dr. S. Boci, arritÃ«m tÃ« botonim njÃ« artikull nÃ« revistÃ«n didaktike tÃ« mirÃ«njohur tÃ« fizikÃ«s European Journal of Physics. UnÃ« kam recenzuar prej kohÃ«sh shumÃ« artikuj qÃ« dÃ«rgoheshin nÃ« kÃ«tÃ« revistÃ« nga autorÃ« prej vendeve tÃ« ndryshme. MÃ« 2017 kjo revistÃ« mÃ« akordoi Ã§mimin “Outstanding reviewer of 2017”.

Ju ktheva pÃ«rsÃ«ri botimit nÃ« kÃ«tÃ« revistÃ« nÃ« gusht 2018 me artikullin e fundit, ku jo vetÃ«m revokohej njÃ« ide e artikullit tim tÃ« 40 viteve mÃ« parÃ« mbi rezonancÃ«n parametrike, por zgjerohej, e ngrihej nÃ« njÃ« nivel tÃ« denjÃ« pÃ«r kÃ«tÃ« revistÃ«. PÃ«rgjigja pozitive mÃ« erdhi nga redaksia nÃ« fillim tÃ« tetorit 2018. Me kÃ«tÃ« artikull unÃ« mbylla periudhÃ«n aktive nÃ« departamentin e fizikÃ«s.

Kur analizoj mbresat e mia mbi veprimtarinÃ« mÃ«simdhÃ«nÃ«se, mÃ« rezulton se jam pÃ«rpjekur tÃ« arrij dhe mbaj njÃ« standart tÃ« lartÃ« si nÃ« mÃ«simdhÃ«nie ashtu edhe nÃ« vlerÃ«simin e studentÃ«ve, pa bÃ«rÃ« dallime apo favore.